آیین هاى عزادارى ماه محرم در مراغه با جلوه ها و تشریفات خاص خود از دهه آخر ماه ذیحجه آغاز و در دهه اول ماه محرم به اوج خود می رسد.
شاخسى واخسى، علم بندى، مالیدن گل متبرک بر سر و صورت، واى عباس ،بستن احرام ، روشن کردن شمع ، آتش کشیدن خیمه ، آذین بندى اسبها با پارچه هاى زیبا و کبوترهاى به خون آغشته از جمله آیین هاى عزادارى در مراغه است . آیین هاى عزادارى ماه محرم در مراغه با آیین "شاخسى واخسى " از دهه آخر ذیحجه آغاز مىشود که برپایى این آیین حکایت از فرارسیدن ماه محرم و اعلام آمادگى آنان براى شرکت در عزادارى حسینى است .
مردم عزادار در این شبها با راه اندازى دسته هاى عزادارى در محله هاى شهر مراغه با در دست داشتن چوبهاى بلند و با شعار شاخسه ى واخسه ى که تغییر یافته شاه حسین و واى حسین در زبان محلى است از محله اى به محله دیگر حرکت می کنند.
پیشاپیش این دسته ها تعداد زیادى علم ، بیرق ، کتل ، طوق که با شال و پارچه هاى نقش دار قیمتى ، چراغ و فانوس هاى متعدد زینت یافته قرار دارد.

هیات هاى شاخسه ى واخسه ى محله دروازه ، محله چهل پا و حاجى غفار از قدیمىترین هیات هاى عزادارى است که در مراغه از دوره صفویه تاکنون فعال هستند.
در آیین عزادارى شاخسه ى واخسه ى در مراغه عزاداران به منظور نشان دادن اتحاد و همبستگى براى مقابله با دشمن ، حمایت از اهل بیت عصمت و زنده نگه داشتن حماسه حسینى به صورت زنجیروار حرکت می کنند.
آیین "علم بندى " یکى از مراسم هاى ویژه این شهرستان در ماه محرم است که از سوم ماه محرم در محله ها به یاد علمدار دشت کربلا حضرت ابوالفضل العباس (س ) برپا می شود. علم از لوله هاى بلندى در اقطار مختلف تشکیل شده که ارتفاع برخى از آنهابه بیش از ?? متر می رسد.
قبل از برپایى علم اقشار مختلف مردم که نذر و حاجتى دارند براى برآورده شدن آن روسرى ، پارچه و شال به علم مىبندند به طورى که تمام طول علم با پارچه هاى رنگارنگ پوشیده می شود. برپایى علم توسط دو دستگاه جرثقیل انجام می شود و مردم با سردادن یاحسین (ع ) و یاابوالفضل(س ) از خدا مدد خواسته و خواهان برآورده شدن نذر و نیاز خود می شوند.
در موقع برپایى علم صدها راس گوسفند که براى این روز نذر شده اند در پاىو اطراف علم قربانى می شوند و مردم نیز نذورات خود از جمله آش ، شله زرد ،شیر و شربت را بین عزاداران توزیع می کنند. در طول ایام ماه محرم صبح و عصر آیین هاى عزادارى و شبیه خوانى وقایع خونین دشت کربلا در مساجد وحسینیه هاى این شهرستان برپا بوده و مردم در این مکان ها و منازل خود نذورات خود را بین عزاداران پخش می کنند.
در روز هشتم ماه محرم که در این شهرستان تاسوعاى کوچک نامیده می شود به یاد فداکارىهاى حضرت عباس (س ) عزاداران در گروه هاى?? تا?? نفرى عباس گویان عزادارى کرده و در هنگام نزدیک شدن به تکایا با زنجیر ، چوب و دست بر سر و بدن خود می کوبند.
عصر روز تاسوعا مردم با تهیه شمع در قالب هیات ها و دسته هاى حسینى از مسجدى به مسجد دیگر حرکت کرده و براى برآورد شدن حاجت هاى خود و شهداى دشت کربلا شمع ها را در این مساجد روشن می کنند. عزاداران در این آیین به ?? مسجد و زیارتگاه سر می زنند
صبح روز عاشورا عزاداران در مراغه با بستن احرام (حوله هاى سفید) و مالیدن گل بر سر و روى خود با گفتن لبیک لبیک یاحسین و " الله الله حسین ونیا" یعنى خدایا حسین کجاست به عزادارى و سینه زنى مشغول می شوند.
منبع خبرگزارى جمهورى اسلامى ?? / ?? / ??
http://farabiasl.mihanblog.com/post/category/15